پژوهشی در رسم المصحف و شیوه های علامت گذاری در قرآن

Rate this post

پژوهشی در رسم المصحف و شیوه های علامت گذاری در قرآن|حسن تفکری

رسم المصحف و شیوه های علامت گذاری در قرآن

در این بخش از معرفی محصولات قرآنی به کتاب پژوهشی در رسم المصحف و شیوه های علامت گذاری در قرآن تالیف آقای حسن تفکری خواهیم پرداخت

این کتاب را انتشارات تلاوت وابسته به سازمان دارالقرآن کریم به نشر رسانده است

معرفی کتاب

موضوع رسم المصحف یا رسم الخط ویژه قرآن کریم همواره مورد توجه اندیشمندان،قرآن پژوهان و دانشمندان اسلامی بوده است.

زیرا از صدر اسلام تا کنون مسلمین بر صیانت و حفظ قرآن کریم،کلمات و حتی حروف آن اهتمام و حساسیت داشته و آن را امری واجب و وظیفه ای خطیر برای خود می شمردند.

به همین جهت بزرگان فرق و مذاهب مختلف اسلامی در این عرصه،کتاب های متعددی نوشته اند که ازآن جمله آنان می توان به موارد زیر جهت نمونه اشاره کرد:

• ((هجاءالمصاحف)) از محمد بن عیسی اصفهانی
• ((اختلاف المصاحف))و((الهجاء))از ابوحاتم سهل بن سجستانی
• ((علم المصاحف))از ابوبکر محمد بن عبدالله بن اشته اصفهانی
• ((الهجاء))از ابوبکر احمد بن حسین بن مهران نیشابوری
• ((هجاء مصاحف الامصار))از ابوالعباس احمد بن عمار مهدوی
• و …

لازم به ذکر است منظومه هایی نیز درباره((رسم المصحف))وجود دارد که معروف ترین آن ها عبارتند از:((عقیله اتراب القصائد فی اسنی المقاصد))اثر شاطبی و ((مورد الظمآن)) اثر محمد بن محمد بن ابراهیم ابوعبدالله الشریشی معروف به خراز

متاسفانه بسیاری از کتب رسم در ایران کمیاب و بعضا نایاب هستند ضمن آنکه غالب قریب به اتفاق آن ها به زبان عربی تالیف شده است و یا ترجمه شده.

به زبان فارسی کتاب در این حوزه بسیار اندک و انگشت شمار است

از همین رو است که سازمان دارالقرآن کریم تصمیم گرفت کتابی در این زمینه تالیف کند تا مورد استفاده متخصصان و علاقه مندان قرار گیرد

مطالب کتاب حاضر در پنج فصل تنظیم گردیده است:

فصل اول

به شرح مختصری از پیدایش خط و سیر تحول و تطور آن تا خط عربی اختصاص دارد و در صورت لزوم تصاویری از خطوط مختلف آورده شده است.

فصل دوم

به جمع آوری و نگارش قرآن کریم در زمان حیات رسول گرامی اسلام و پس از رحلت آن حضرت پرداخته شده است تا مقدمه ای برای شناخت بهتر رسم المصحف باشد.

طبعا آگاهی از نحوه نگارش مصاحف در صدر اسلام،توحید مصاحف در زمان عثمان و اختلافاتی که مصاحف تهیه شده با یکدیگر داشتند کمک شایانی به درک بهتر موضوع خواهند نمود که در این فصل سعی شده است مطالب مذکور به بیانی ساده مطرح شود.

فصل سوم

در حقیقت در برگیرنده موضوع اصلی کتاب است.

در این فصل ضمن بیان انواع رسم الخط،نظرات و آراء صاحب نظران پیرامون رسم المصحف بیان گردیده

و سپس قواعد و ضوابط رسم المصحف به صورت ساده توضیح داده شده است

تا برای کسانی که به زبان عربی آشنایی ندارند نیز قابل استفاده باشد.

در این فصل از کتاب،مواردی از قبیل:

((حذف و اثبات))،((ابدال))،((مقطوع و موصول))و((احکام همزه))با ذکر مثال متعدد شرح داده شده است.

در بعضی موارد نیز با توجه به نحوه ی نگارش کلمات،به اختلاف قرائت آن ها نیز اشاراتی شده است.

همچنین مقایسه ای بین نحوه ی کتابت کلمات در قرآن های مختلف صورت گرفته که

برای بسیاری از علاقه مندان می تواند مفید باشد

فصل چهارم

به((نحوه علامت گذاری قرآن کریم))اختصاص یافته است که:

از آغار نقطه گذاری حرکات و حروف شروع و سپس انواع علامت گذاری در قرآن های رایج توضیح داده شده است.

همچنین تصاویری از قرآن های مختلف که توسط خطاطان مشهور کتابت گردیده

و نیز در بین مطالب درج گردیده تا خوانندگان با این نوع علامت گذاری ها بهتر آشنا شوند

فصل پنجم

که آخرین فصل کتاب است اختصاص دارد به:

((آشنایی با کاتبین قرآن کریم)) و تغییر و تحول کتابت قرآن کریم از خط کوفی به نسخ خطی که:

ضمن آشنایی با برخی قرآن نویسان مشهور تا قرن چهاردهم به چگونگی پیدایش برخی خطوط از قبیل نسخ خط،نستعلیق و…اشاراتی گردیده است.

در اواخر این فصل نیز موضع چاپ قرآن به طور اختصار مورد بررسی قرار گرفته

و مطالبی پیرامون چاپ های اولیه از قرآن کریم آورده شده است

«برای مشاهده کلیپ ها و تولیدات قرآنی در آپارات اینجا کلیک کنید.»