حفظ قرآن و تسلط بر محفوظات

در این مطلب از تجربه معلمین موفق به بیان طرح حفظ قرآن و تسلط بر محفوظات از سرکار خانم مهتاب سیاتیری پرداخته ایم. در این طرح علاوه بر نکات مربوط به انگیزه حفظ، عوامل تسلط بر محفوظات، سنین مناسب برای شروع و پایداری حفظ و نکاتی که در روش حفظ باید رعایت شود بیان شده است.

سوابق فعالیت قرآنی

• فعالیت در انجمن قرآن و نهج البلاغه شهرستان از سال ۱۳۷۷
• عضو هیأت مدیره اجمن قرآن شهرستان
• مدیر مسئول و مربی و مشاور قرآنی موسسه نور الثقلین

شرح مبسوط طرح حفظ قرآن و تسلط بر محفوظات

ابتدا و قبل از اینکه حفظ قرآن را شروع نمائیم باید به موارد زیر توجه کنیم.
انگیزه، هدف، عشق و علاقه
زیرا کسی که از حفظ کردن قرآن هدف الهی نداشته باشد زود خسته می شود و آن را رها می کند و بعد از داشتن انگیزه الهی باید برای حفظ کردن بسیار مشتاق و علاقمند باشد و احساس خستگی ننماید و بعد از این باید به مسئله ی دیگری توجه نماید که آن قوه ی استعداد و ضریب هوشی می باشد.

حافظ باید ابتدا به صورت آزمایشی از آیه ۱ تا ۳۰ سوره بقره را حفظ نماید و به صورت کامل و سلسله خوانی آن را یک جا تحویل دهد. از طریق تحویل دادن می توان فهمید که قرآن آموز چه میزان استعداد برای حفظ دارد. بعد از مشخص شدن و ثبت نام قرآن آموز باید یک یا چند جلسه توجیهی برای افراد در نظر گرفته شود.

مهمترین عوامل مؤثر در تقویت حافظه

• برنامه ریزی
• مرور مداوم
• تسلط بر محفوظات
• مباحثه
• کدگذاری و برجسته سازی
• استفاده از نوار ترتیل و مسلط بودن بر روخوانی و روان خوانی

زیاد متکی نبودن به نوار ترتیل، زیاد مباحثه کردن و انتخاب یک هم مباحثه یا دوست قرآنی، اهمیت دادن و بودن برنامه تفریحی و ورزشی و برنامه های تقویت حافظه که حداقل روزی ۱۵ دقیقه نرمش بکند.

دائم در حال وضو بودن و نظم و انضباط داشتن و از روحیه و نشاط بالا جسمی و روانی برخوردار بودن و در حد توان عمل کردن به آیات حفظ شده، این کار باعث می شود خداوند قدرت حفظ آیات بیشتری را به وی بدهد و از همه مهمتر توسل زیاد به ائمه اطهار (علیهم السلام) و خواندن زیاد آیه الکرسی روزی ۲۱ بار و صلوات و نماز شب، صادق بودن و دروغ نگفتن، چرا که دروغ بایگانی حافظه را بهم می ریزد.

عوامل مؤثر در ضعیف شدن حافظه

• غرور
• دروغ گفت
• ارتکاب گناه
• چشم چرانی
• ناخن جویدن
• غم و غصه فراوان
• خواندن سنگ قبر
• لجاجت و عصبانیت
• عدم آرامش فکری و روحی
• کثرت علاقه و مشغولیت غیردینی
• پرخوری کردن در آب و غذا
• و …

در ضمن هنگام حفظ و بروز خستگی از آب قند یا شربت آبلیمو و یا عسل استفاده شود. و بهتر است به هنگام چیرگی خستگی از حفظ کردن قرآن پرهیز نماید.

برای تثبیت و حفظ جدید قرآن در منزل باید به نکات زیر توجه کرد:

• زمان و مکان حفظ
• نظم و برنامه ریزی دقیق و عمل کردن مداوم به آن
• تمرکز و مرور محفوظات در مدت زمان های مشخص
• قرآن آموز باید در خانه مکان مناسبی که خلوت و دور از سر و صدای افراد خانواده و تویزیون باشد انتخاب نماید و همیشه در آن مکان محفوظات خود را مرور نماید.

برای مرور محفوظات و تثبیت آنان باید حداقل در روز ۳ وعده وقت گذاشت، صبح ظهر و شب. همان گونه که انسان در روز به ۳ وعده غذا نیاز دارد، تا راحت بتواند امورات زندگی روزمره خود را انجام دهد.

مغز هم برای تسلط بر محفوظات حداقل نیاز به ۳ وده مرور روزانه دارد. چرا که اطلاعات و داده ها ابتدا به حافظه کوتاه مدت رفته و اگر آنان را چندین بار مرور ننمایم از حافظه کوتاه مدت پاک شده و به حافظه بلند مدت منتقل نمی شوند.

برای همین محفوظات باید بعد از حفظ، ۳ بار در فاصله زمانی معین در روز و با ۳ تا ۴ ساعت فاصله باید مرور شوند و این مرور تا ۷ روز ادامه یابدف که در حافظه حک شود. متأسفانه به این موضوع زیاد اهمیت داده نمی شود و بعضی حفّاظ به همین دلایل حفظشان یک حفظ سطحی و بی کیفیت می شود نه حفظ توأم با تسلط.

برای مشاهده تولیدات و محصولات قرآنی در سایت آپارات اینجا کلیک کنید.

بعد از زمان و مکان نوبت به مرور جزء های حفظ شده می پردازیم:

بدین صورت که یک حافظ کل روزی ۳ جزء از قرآن، یک حافظ ۲۰ جزء ۲ جزء از قرآن و حافظ ۱۰ جزء روزی ۱ جزء از محفوظات خود را مرور یا مباحثه نماید.

زیرا این شیوه باعث می شود حافظی که از ابتدای قرآن مرور می کند، انتهای آن از یادش نرود و یا اگر از انتهای آن مرور می کند ابتدای آن از یادش نرود.

بهتر است محفوظات خود را به ۳ قسمت تقسیم نماید که بصورت صفحه ای، آیه ای و یا سوره ای مرور نماید. مثلا هر روز ۱۰ صفحه از سوره های ابتدایی و ۰ صفحه از سوره های وسط و ۱۰ صفحه از سوره های انتهایی قرآن را مرور نماید.

طوری که این صفحات بهم برسند و بعد از این مرور سور ابتدایی،وسط و انتهایی قرآن را مرور نماید. برای حفظ کردن صفحات و تسلط بر آیات نیز می توانیم از کد گذاری صفحات، برجسته سازی یک آیه در صفحه یا رمز گذاری یا ارتباط لفظی و معنایی در آیات استفاده نماییم.